(Ar.), Esoterisme (Fr.) İçrek anlamındadır. Asıl gerçeklere, bunları anlayabilecek yetenek ve bilgiye sahip çok az sayıda kimsenin erişebileceği görüşünü ifade eder. Genel olarak kutsal kitapların açık anlamından çok gizli anlamlarını yorumlayan ve bu yorumları gerçek sayan Doğu mistiklerinin felsefi öğretisidir. Tarihi insanın varoluşu kadar eskidir. Kadim Mısır'dan başlayarak Yahudi, Zerdüşt, Pisagor, Platon, Hristiyan, Mani inanışlarına kaynaklık etmiştir. Tüm bâtıni doktrinlerin amacı, insan kardeşliğini sağlamak, mal ortaklığını gerçekleştirmek, özel mülkiyeti ve toplumsal sınıfları ortadan kaldırmaktır. Pitagoras, öğrencilerini Esoterikos (Yun. İçrek) ve Exoterikos (Yun. Dışrak) diye ikiye ayırmış ve gizli öğretisini ancak ilk gruptakilere vermiştir. Hristiyan ve İslam bâtıniliği dinsel dogmaları yadsıyan bir duruş ile özdeşleşmiştir. Yahudi inanışında Kabala; Hristiyan inanışında Hermetisizm, Simyacılar, Basilidians, Mandeanizm, Maniheizm, Sabiîler, Ophites, Bogomilizm, Katharlar, Templierler, Gül-Haçlar akım ve örgütlenmeleri içinde hayat bulmuştur. İslam inanışında ise Şii mezhebiyle bütünleşmiştir. Türk İslam kültüründe yer alan Mutezile, İhvân’us-Safâ, İsmaililik, Yesevilik, Ahilik, Mevlevilik, Anadolu Aleviliği, Haydarilik, Kalenderilik, Babailik, Bedreddinilik, Bektaşilik, Hurifilik öğretileri bâtınilikten türemişlerdir.
