(MÖ 535 civarı - MÖ 475 civarı) Sokrates öncesi dönemde bir Yunan filozofu ve Efes kentinin bir yerlisi idi. Herakleitos'un hayatı hakkında kesin olarak emin olduğumuz çok şey yoktur. Efes'te kral-rahipler yetiştiren bir aileden geldiği anlaşılmaktadır. Antisthenes görevi kullanma sırası Herakleitos'a geldiğinde, bu hakkını kardeşine bıraktığını söyler. Kendi kendini yetiştirmiştir. Tek başına sürdürdüğü hayattan, felsefesinin seçkinci dilinden ve insanlığın bilinçsiz vurdumduymazlığından sürekli yakınmasından dolayı ona “Karanlık Filozof” ve hatta “Ağlayan Filozof” denmekteydi. Diogenes'e göre Herakleitos çocukluğundan beri olağanüstü bir insandı ve gençliğinde hiçbir şey bilmediğini ve kendini incelediğini söylerdi: "Kendimi keşfettim. Ruhun ucu bucağı yok." Herakleitos, fragmanlarından anlaşıldığı gibi Yunan dünyasında kabul görmüş felsefecileri eleştirmiştir. Miletli filozoflardan etkilenmiştir. ‘Zıtların çatışması ve birliği’ ana öğretisinde Anaksimandros ve Pithagoras’tan etkilendiği açıktır. ‘Ruh’ öğretisinde de Anaksimenes'ten etkilenmiştir. Herakleitos'un her bir cümlesi çok katmanlı ve derindir. Bu nedenle sözlerini anlamak için çaba harcamak gerekir. Daha doğrusu bilmeceyi çözmek gerekir. Çünkü ona göre hakikat gizlenmeyi sever. Geliştirdiği kuramlar temel olarak şunlardır: Karşıtların savaşı, oluşun zorunlu ve tek şartıdır. Eğer karşıtlıklar arasındaki savaş olmasaydı hiçbir şey olmazdı. Kozmos karşıtlıkların savaşının meydana getirdiği bir uyumdur. Karşıt olan şeyler bir araya gelir ve uzlaşmaz olanlardan en güzel uyum doğar. Her şey çatışma sonucunda meydana gelir. Evren zıt unsurlardan meydana gelmiştir. Zıtlıkların birliğini anlatmak için fragmanlarında inen ve çıkan yolun aynı olduğunu, iyi ile kötünün aynı olduğunu, çemberin çevresinde başlangıç ve sonun ortak olduğunu, soğuğun ısınıp sıcağın soğuduğunu; nemlinin kuruyup kurunun nemlendiğini çokça söylemiştir. Herakleitos'a göre her şey akar ve sürekli değişir. Ana madde olarak gördüğü “Ateş” bir an için bile hareketsiz kalmayan bir maddedir. Bu büyük filozofun akış öğretisini ifade eden sözleri şunlardır: “Aynı ırmakta iki kere yıkanılmaz.” Bu evrensel görelilik iyinin, kötünün; doğrunun, yanlışın; adaletin, adaletsizliğin aslında göreli kavramlar oldukları düşüncesini doğurur. Ancak Herakleitos'a göre iyiliğin var olması için kötülüğün, ışığın var olması için karanlığın, tokluğun var olması için açlığın olması gereklidir. Adaletsizlik olmasaydı adaletin adı bilinmezdi. Herakleitos hastalığın sağlığı, açlığın tokluğu, yorgunluğun dinlenmeyi hoş kıldığını söyler.
Herakleitos'un en çok önem verdiği şey bilgeliktir. "Ölçülü olmak en büyük erdemdir. Bilgelik doğaya kulak vererek hakikati söylemek ve doğru olanı yapmaktır. Bilgelik tektir, her şeyi her şeyle yöneten düşünceyi bilmektir."
