
3. yüzyılda “Işık Peygamberi” Pers Mani (Manes) tarafından kurulmuş Gnostik, Hristiyan ve Zerdüşt öğelerinin kaynaşmasından oluşmuş bir inançtır. Buna göre, aynı insan ruhunda olduğu gibi dünya da sürekli bir savaş içinde olan iyilik ve kötülük (ışık ve karanlık) adlı iki ilke tarafından yönetilir. Mani inananları maddi dünyada esir düşmüş ruhun mutlak kurtuluşunu cinsel ilişkiden kaçınma, et yememe, oruç tutma gibi özverilerde ararlar. Ortaçağ’da Katolik Hristiyanlara karşı olan bütün mezhepler (Bogomiller, Katharlar vs.) Manicilikten büyük ölçüde etkilenmişlerdir. Asya ve Afrika’da da geniş bir yaşam alanı bulmuştur.